Το χωριό ΄΄Αετόλοφος ΄΄ παλιότερα ΄΄Δέσιανη΄΄ βρισκεται 5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αγιάς, αθέατο απ αυτή, αφού ορθώνονται οι δυο λόφοι ΄΄ Αετός ΄΄ και ΄΄ Ανάληψη ΄΄.
Είμαστε γεωργικό χωριό και κατά την απογραφή του 1981 αριθμούσαμε περίπου στους 600 κατοίκους, ενώ κατά την τελευταία απογραφή του 2011, τριάντα χρόνια μετά, ο πληθυσμός μόλις που ξεπερνά τους 300 κατοίκους.
Το χωριό μας σύμφωνα με τους ιστορικούς ταυτίζεται με τη μικρή Βυζαντινή πόλη ΄΄Βέσαινα. Οι μαρτυρίες αυτές εδράζονται από τον 11ο αι. και μετά Ήταν η έδρα της επισκοπής της Βέσαινας η οποία κατείχε τότε την 18η τάξη ανάμεσα στις επισκοπές της Μητρόπολης της Λάρισας.
Στα 1204 όταν οι Σταυροφόροι της Δ΄ Σταυροφορίας μοίρασαν τα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η περιοχή της Βέσαινας δόθηκε ως προσωπικό κτήμα στη σύζυγο του Αυτοκράτορα Αλεξίου του Γ΄. Η επόμενη αναφορά ανάγεται στον Ιούνη του 1222 όταν ο Μητροπολίτης Λάρισας ΄΄Καλοσπίτης΄΄ βρίσκεται στη Βέσαινα συντροφιά με τον επίσκοπό της. Σε μια επιστολή του χαρακτηρίζει το χωριό ΄΄Εύυδρον και βρύον πάσοις τοις αγαθοίς΄΄ Η Βέσαινα ως επισκοπή αναφέρεται και στα 1371 ανάμεσα στις επισκοπές της Λάρισας
Ας δούμε τώρα πως προήλθε η ονομασία Δέσιανη σύμφωνα με τον μητροπολίτη Δημητριάδος Γερμανού Μαυρομάτη.
Παραλλάσοντας το αρχικό γράμμα ΄΄Β΄΄ σε ΄΄Δ΄΄ το όνομα της Βεσαινας έγινε Δέσιανη. Άλλωστε αυτή η άποψη ενισχύεται ακόμη περισσότερο απ την ύπαρξη του επισκοπικού σύνθρονου στον Ι.Ν Παναγίας Χωρίς τη διάθεση αθεράπευτου τοπικισμού θα ήθελα να αναφέρω τον ισχυρισμό κάποιων ιστορικών ότι η επισκοπή της Βέσσαινας να είχε την έδρα στο Βαθύρεμα. Κατά την ταπεινή μου άποψη, η ύπαρξη του επισκοπικού θρόνου στο ναό της Παναγίας καταρίπτει αυτό τον ισχυρισμό , όπως φυσικά και η ονοματολογία της Βέσαινας που κατέληξε στο Δέσιανη που είναι και το παλιό όνομα του χωριού μας. Άλωστε η ιστορία της Δέσιανης και του Βαθυρέματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες ακόμα και σήμερα αφού διοικητικά οι εκτάσεις του ανήκουν στον Αετόλοφο. Οι εκκλησίες και στις δύο περιοχές συμπίπτουν απόλυτα. Ο Βυζαντινός χαρακτήρας και η ιστορικότητά τους βαδίζουν παράλληλα με τη βαθιά θρησκευτική παράδοση του ΄΄ βουνού των Κελίων ΄΄ όπως αναφέρεται σε φράση της Αυτοκράτειρας ΄΄ Άννας της Κομνηνής ΄΄.
Στα νεότερα χρόνια της ιστορίας την περίοδο της Τουρκικής κατάκτησης, οι πληροφορίες είναι πολλές και σημαντικές. Στα 1779 ο Σουηδός περιηγητής Μπγιέρνστωλ, αναφέρει:
Έπειτα περάσαμε απ το Ελληνικό χωριό Ντέσσεν, Τουρκικά Μπουγιού Κιόι που έχει εκατό σπίτια και τέσσερις εκκλησιές. Ύστερα από μιας ώρας ταξίδι φτάσαμε στο Ελληνικό χωριό Γενιτσά, (Αγιά) που βρίσκεται στα πόδια του Κισσάβου.
konstantas1Αργότερα στα 1791 ο Γρηγόριος Κωνσταντάς από τις Μηλιές του Βόλου αναφέρει: ΄΄Δεσσέν χωριό χριστιανικό με 150 σπίτια εις κάμπο. Είναι προς το Νότιο της Αγιάς από την οποία απέχει ως τρία τέταρτα της ώρας. Οι κάτοικοι του είναι όλοι ζευγίται και ολίγοι υφαντάδες. Έχουν σιτάρι και άλλα γεννήματα. Θρέφουν πρόβατα αρκετά και ευγαίνει και λίγο μετάξι. Υπόκειται εις τα πνευματικά Δημητριάδος. Όμως στην περιοχή είχε τοποθετηθεί ως Δερβέναγας ο Αλή Πασάς ο οποίος έκανε τη Δέσιανη τσιφλίκι του γιού του, Βελή Πασά.
William Martin LeakeΟ Άγγλος περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Λήκ στα 1809 περνώντας πρώτα απ την Ανάβρα (Δογάνη) και κατόπιν από τον Αετόλοφο γράφει: Μια ώρα μακρύτερα είναι η Δέσιανη του ιδίου με τη Δουγάν μεγέθους περιλαμβάνουσα καθ ολοκληρίαν 100 σπίτια, εκτός του Σεραγιού ανήκουντος στο Βελή πασά, που τελευταία έκαμε τσιφλίκι του το πρώην ελεύθερο αυτό χωριό. Το Σεράγι έχει ένα περιβόλι εντός του οποίου υπάρχει μια μεγάλη τετράγωνη δεξαμενή, με ένα κιόσκι στο κέντρο, περιτριγυρισμένη με τετράγωνο περίφραγμα από κανονικώς φυτεμένα νεαρά φρουτόδεντρα… Στη Δέσιανη και γενικότερα στην επαρχία Αγιάς ήταν συχνή η παρουσία του Βελή Πασά, μιας και το ανθυγιεινό κλίμα της Λάρισας, ο πλούτος των κατοίκων αλλά και η ομορφιά των χωριών τον έσπρωχναν προς τα μέρη μας. Στα 1819 ο Βελής αναχώρησε για τη Ναύπακτο, αφου δημεύτηκε όλη η περιουσία του Αλή και των παιδιών του.
Μετά την απελευθέρωση του 1881 οι Τούρκους τσιφλικάδες αντικαταστάθηκαν από Έλληνες. Ο Φωτιάδηςκαι η σύζυγος του Πηνελόπη, στις αρχές του 20ου αι. και με την εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στον Αετόλοφο, άρχισαν να διαθέτουν τα αγροτεμάχια σ αυτούς με πολύ συμφέρουσες τιμές. Μεγάλες εκτάσεις πήραν οι Γαζεπαίοι, ο Τσακνάκης, κι ο Ευστρατιάδης.
Ναοί του χωριού Τέλος θα ήθελα να αναφερθώ στους ναούς του χωριού μας. Ευτυχώς όλοι τους διατηρούνται σε καλή κατάσταση με το μεράκι αλλά και τον οβολό των κατοίκων, στο πέρασμα του χρόνου Πρώτος και αξιολογότερος ο ναός της Παναγίας που λειτουργεί σε εβδομαδιαία βάση. Ξεχωρίζει για τον επισκοπικό θρόνο, τις περίτεχνες αγιογραφίες και το αξιοζήλευτο τέμπλο. Ο ναός του Αγίου Νικολάου του Νέου, των Αγίων Θεοδώρων, των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ του Προδρόμου, το ασκητάριο της Ανάληψης καθώς και τα ίχνη του Ναού Αγίου Αθανασίου, Αγίων Αποστόλων και Αγίας Τριάδος, στη θέση της οποίας χτίστηκε νέος Ναός , με τη συνδρομή του πρώην αξιωματικού της αεροπορίας Γιάννη Μανίκα, και κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.
Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να επισημάνω πως το πλούσιο παρελθόν του τόπου μας αποτελεί εγγύηση ανάπτυξης και ευημερίας για το παρόν και το μέλλον των επόμενων γενεών Πρέπει να αισθανόμαστε ευλογημένοι και μακάριοι όπως είπε κι ο Κοσμάς ο Αιτωλός που ζούσε στον Άγιο τούτο τόπο. Ο διευρυμένος δήμος μας εκτείνεται από τις παρυφές του Βόλου μέχρι την Π.Α.Θ.Ε . Παράγει τα πάντα, ίσως εκτός από μπανάνες Ενδεικτικά αναφέρω πως η δενδροκομία του μήλου φτάνει σχεδόν στο μισό της συνολικής πανελλήνιας παραγωγής. Οι νέοι του χωριού μας και οι γεροντότεροι ήταν πάντα πρωτοπόροι σε ποικίλες οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Οι νέοι όλων των χωριών και οικισμών του Δήμου Αγιάς πρέπει να εμπεδώσουν φαντάζομαι ακόμα περισσότερο την ιστορική αξία και την παραγωγική δύναμη της περιοχής και ευελπιστώ πως θα πετύχουμε θαύματα Στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που ζούμε εύχομαι η ανάρτηση της ιστοσελίδας του Αετολόφου να είναι αφετηρία για να μπούμε σε πιο οργανωμένες παραγωγικές και πολιτιστικές διαδικασίες.
Με τιμή Γιάννης Αργυρούλης Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Αγιάς
ΥΓ. Η ιδέα της ιστοσελίδας είναι του παιδικού μου φίλου Δημήτρη-Στάϊκου Μουλούδη ο οποίος είναι άριστος γνώστης αλλά και από τους πρωτεργάτες του διαδικτύου στον τόπο μας.
